Ông tổ ngành Dược Thế giới: Galien (131-201)
Galien (131-201)
Người thầy thuốc lớn nhất thời Cổ đại, sau Hippocrate.
Galien là con của Nicon, một kiến trúc sư uyên thâm giàu có của Hy Lạp. Lúc 15 tuổi, ông bắt đầu học logique và triết học tại thành phố nơi ông sinh ra. Nhưng hai năm sau, cha ông thấy một giấc mơ lạ kỳ, trong giấc mơ đó, ông thấy Claude Galien trở thành một nhà thuốc đại tài. Từ đó Nicon hướng dẫn con trên con đường đó vì theo ông, Galien đã được tiền định.
Sau đó ông đã sang La Mã (Rome) sống và trở thành một danh y nổi tiếng, ông được mời làm thầy thuốc gia đình cho hoàng đế La Mã nổi tiếng Marc Aurèle. Ngoài sinh lý học (physiologie) là đề tài ông ham thích nhất, ông còn khào cứu về lĩnh vực vệ sinh và dược phẩm (những cây thuốc). Ông đã viết hơn 500 quyển sách về thuốc, đặc biệt là các phương pháp bào chế thuốc. Tuy cũng là một thầy thuốc lừng lẫy, nhưng ông chính là người đầu tiên đã đưa ngành dược lên một vị trí xứng đáng, do đó ông được tôn vinh là Tổ sư của ngành Dược thế giới và tên của ông được đặt cho tên của một môn học lớn trong ngành dược: Pharmacie gallénique- Bào chế học
Ông tổ ngành Dược Việt Nam: Tuệ Tĩnh Thiền Sư (1330-?)
Tuệ Tĩnh Thiền Sư (1330-?)
Với phương châm “Nam dược trị Nam nhân” (dùng thuốc Nam trị bệnh người nước Nam), ông đã nghiên cứu những cây cỏ Việt Nam dùng để chữa bệnh, sưu tầm các bài thuốc lưu truyền trong dân gian, đúc rút kinh nghiệm trị bệnh của thuốc Bắc xây dựng được sự nghiệp y dược mang tính dân tộc đại chúng. Ông còn để lại tài liệu “Nam dược thần diệu”, gồm 11 quyển nói về dược tính của 580 vị thuốc Nam, 10 khoa và 3.873 phương thuốc điều trị 184 loại bệnh.Với khẩu hiệu“Nam dược trị Nam nhân” ông đã kêu gọi mọi người sử dụng thuốc nam trong trị bệnh.
Về việc chữa trị ông chú trọng việc phòng bệnh hơn chữa bệnh và quan tâm đến việc chữa bệnh cho người nghèo bằng cách sử dụng thuốc nam trong điều trị và đã tổ chức một hệ thống y tế thiện nguyện gồm 24 ngôi chùa để chăm sóc y tế miễn phí cho người dân, truyền thống trị bệnh miễn phí bằng thuốc nam vẫn còn được lưu giữ tại một số ngôi chùa cho đến ngày nay.
Ông chủ trương chống việc chữa bệnh bằng bùa chú, chữa bệnh phải chữa tận gốc - phải tìm ra nguyên nhân để chữa bệnh, đặc biệt ông rất chú trọng đến việc truyền bá kiến thức y học bằng cáchviết sách thuốc bằng chữ Nôm cho mọi người dễ nhớ, dễ hiểu, có thể tự học thuốc và học cách chữa bệnh bằng các dược liệu có sẳn.
Ngoài việc sử dụng thuốc Nam dể phục vụ rộng rãi mọi tầng lớp nhân dân, ông đã vận dụng lí luận Trung Y một cách có sáng tạo vào hoàn cảnh Việt Nam, Tuệ Tỉnh lại còn Tuệ Tỉnh là người có công rất lớn trong việc mở rộng y học đại chúng, nêu cao tinh thần dân tộc độc lập và ý thức tự lực cánh sinh. Vì những công trạng trên, nên nhân dân ta đã tôn ông là Tổ sư của ngành Dược Việt Nam.
Năm 55 tuổi, do rất giỏi về nghề thuốc nên ông đã bị bắt cống cho nhà Minh (Trung Quốc), chữa khỏi bệnh sản hậu cho Tống Vương Phi, được phong là “Thái y thiền sư”, và giữ lại Viện Thái y. Được trọng dụng nhưng cụ luôn đau đáu tưởng nhớ về quê hương, đất nước. Biết số phận mình “sống nhà, thác gửi” nên cụ đã di ngôn tạc vào bia mộ dòng chữ: “Ai về phương Nam cho tôi về với”.
Hơn 200 năm sau, Tiến sĩ Nguyễn Danh Nho, người cùng làng Nghĩa Phú với Tuệ Tĩnh được cử đi sứ nhà Thanh, cảm động với lời nhắn gửi tha thiết của cụ. Tiến sĩ Nguyễn Danh Nho đã sao chép bia mộ và tạc khắc bia đá mang về quê hương. Thuyền chở bia về đến cánh đồng làng Văn Thai thì bị lật, bia bị chìm. Nhìn ngắm thế đất nơi bia chìm, nhân dân cho rằng đây là nơi địa linh, đã đắp đất dựng bia, xây đền thờ cúng.
Đền thờ đại danh y Tuệ Tĩnh tọa lạc tại quê hương ông, trên khuôn viên rộng 3ha với các hạng mục công trình: Tam quan, hồ sen, nhà bia, bái đường, cung đền, đông vu và tây vu… đặc biệt có khu Y xá và vườn thuốc Nam là nơi trồng những cây thuốc quý, chế biến, khám bệnh, cắt thuốc cho dân.
Trong đền có nhiều câu đối, trong đó có câu ca ngợi công đức của vị Thánh y Tổ sư Nam dược.